Het weer in hout is lelijk en kan ook schadelijk zijn. Soms horen we dat hout zelfs nadat het behandeld is toch zwart aan het worden is. Op deze pagina daarom wat uitleg over het weer in hout en andere redenen voor het zwart worden van hout.
Als hout zwart is geworden zit niet altijd het weer in hout. Dat zwart worden kan verschillende oorzaken hebben. Hieronder treft u de meest voorkomende aan.
Op deze pagina kijken we wat dat kan zijn en wat je er aan kunt doen. Steeds vaker wordt hout gewoon zwart door vuil uit de lucht. Met name de horizontale vlakken (bovenzijde tafel bijvoorbeeld) worden dan het eerst vies. Geoliede houten voorwerpen zijn over het algemeen wat ruwer dan oppervlakken die voorzien zijn van een vernislaag. Daardoor blijft vuil op geoliede oppervlakken vaak iets sneller achter en wordt het dus sneller vies. Grovere houtsoorten zoals bijvoorbeeld Eiken hebben hier uiteraard ook sneller last van dan hele dichte houtsoorten.
De oplossing voor dit probleem zal duidelijk zijn: gewoon schoonmaken. Dat gaat het beste met Lijnoliezeep. Lijnoliezeep is namelijk een zeer goede reiniger. Lijnoliezeep tast de bestaande oliefilm niet aan maar vult die juist aan. Daardoor blijft de oliefilm langer in tact. U heeft dan minder onderhoud dan wanneer u moderne schoonmaakmiddelen gebruikt.
Een vernislaag is waterdicht. Veel mensen denken dat ook een oliefilm waterdicht is. Dat is echter niet zo. Een vernislaag is een soort afsluitende plastic zak terwijl u een oliefilm mag vergelijken met een moderne regenjas. Als het regent blijft het water buiten maar er kan wel vocht-transport door de laag heen plaatsvinden. Dat gaat prima als u de regenjas aan heeft. Hij hangt dan verticaal waardoor het water er snel vanaf kan lopen.
Als u van hetzelfde materiaal echter een vijver maakt en die vol water zet zult u zien dat er op den duur toch water door de regenjas heen sijpelt. En zo werkt het ook met een olie-afwerking. Als er maar lang genoeg water op blijft staan kan het voor komen dat er toch water in het oppervlak terecht komt. Over het algemeen geen probleem. Zodra de zon weer schijnt verdampt het ingedrongen water namelijk vanzelf. Daarmee lost ook het probleem zich vanzelf op.
Als er echter te lang water onder de oliefilm blijft zitten, bijvoorbeeld omdat het erg regenachtig is of omdat de tuinstoel op een vochtige plaats onder een boom staat of iets dergelijks dan kan het zijn dat ondanks een goede behandeling toch het probleem optreed. Het hout blijft op die plaats dan te lang nat en begint te rotten. Ook hier geldt dat grove houtsoorten sneller last hebben van dit euvel omdat daar eenvoudigweg langer water in de poriën blijft staan dan bij compacte houtsoorten. Spinthout neemt veel makkelijker water op dan kernhout zodat spint ook gevoeliger is voor aantasting. Bovendien is dat vaak ook sneller zichtbaar omdat spint bij de meeste houtsoorten lichter van kleur is waardoor donkere vlekken extra snel opvallen.
Buitentafels die keurig waterpas staan en waarbij het water dus lang op het oppervlak blijft staan hebben hier extra last van. Het water dat op het oppervlak blijft staan werkt bovendien als een soort vergrootglas voor de zon. Daardoor breekt de oliefilm extra snel af.
Door het oppervlak regelmatig te voorzien van een nieuw laagje olie houdt u de bescherming zo goed mogelijk in tact. Voor het overige kan het schelen om te zorgen dat het oppervlak minder lang nat blijft (de stoel misschien schuin zetten als u hem niet gebruikt of niet onder de natte, donkere boom laten staan). Reeds zwart geworden houten oppervlakken kun je vaak herstellen door:
Hout dat niet kunstmatig gedroogd is kan relatief veel water bevatten. Als we dergelijk, te nat, hout afwerken sluiten we het water in het hout op. Het hierboven genoemde regenjas-effect zorgt ervoor dat het vocht op den duur toch kan verdampen maar als de hoeveelheid vocht te groot is dan duurt het verdampen ook lang en kan er aantasting ontstaan. Als vervolgens op zo’n vochtig afgewerkt oppervlak ook de zon nog eens lekker kan schijnen ontstaan onder de oliefilm een soort mini-broeikasjes. Daarin is het vochtig én warm. Dat is dus voor schimmels goed toeven zodat die spontaan kunnen gaan groeien met zwarte verkleuring in hout tot gevolg. Zie ook punt 4.
Zorg dat uw werkstuk altijd voldoende droog is alvorens het af te werken en meet bij voorkeur het vochtigheidspercentage. Er zijn al eenvoudige vochtmeters te koop voor slechts een paar tientjes.
Hoewel de andere opties er op kunnen lijken is dit de échte reden waarom het probleem ontstaat. Bomen groeien in het bos en veel houtsoorten bevatten dan ook van nature schimmelsporen. Als planken goed worden gedroogd en in een droge omgeving komen te wonen wordt er geen aantrekkelijk klimaat geschapen voor die sporen en blijven die gewoon slapen tot het moment dat de omstandigheden veranderen.
Hoewel ze er dus wel zitten ziet of merkt u daar verder niets van. Als het materiaal vochtig wordt ontstaat een gunstig klimaat voor de sporen en beginnen deze te groeien als schimmel. Het effect van de schimmels is dat er makkelijker water vast wordt gehouden waardoor het proces in gang gehouden wordt en er op den duur rot op zal treden. Sommige stukken bevatten meer en actievere sporen dan andere. Zolang het materiaal keurig droog is zijn die echter niet te zien en is dus ook niet te voorspellen of de sporen zichtbaar zullen worden. Naast water blijkt in uitzonderlijke gevallen ook vochtige olie en zelfs vernis een aanvaardbare voedingsbodem voor sporen te zijn waardoor deze juist na het behandelen tot groei komen. De oorzaak ligt in dit geval dus gewoon in het materiaal van het werkstuk.
Dit probleem is helaas niet altijd op te lossen omdat het probleem in het materiaal zelf zit. In een deel van de gevallen helpt het om het oppervlak voordat het voorzien wordt van een olie-afwerking eerst met een schimmeldodend middel te behandelen of om de olie te voorzien van een schimmeldodend middel. Wij kiezen er voor om dergelijke middelen niet in onze oliën op te nemen om deze zo natuurvriendelijk en veilig mogelijk in gebruik te houden.
Verschillende houtsoorten, waarvan Eiken wel de meest bekende is, bevatten Looizuur. Een chemische stof die met van alles en nog wat reageert. Daardoor verkleuren deze houtsoorten zodra ze in contact komen met water, ijzer en nog veel meer stoffen. Eiken is dus één van de houtsoorten die zeer gevoelig is voor verkleuring en doordat het ook nog eens relatief grof van structuur is is het ook nog eens extra gevoelig voor de hierboven genoemde andere redenen van verkleuring.
Ook hier geldt dat het probleem helaas niet altijd is op te lossen omdat de oorzaak in het materiaal zelf gelegen is. In een deel van de gevallen helpt het om het oppervlak een aantal keren goed uit te wassen om zoveel mogelijk looizuur uit te spoelen alvorens het afgewerkt wordt. Voorwerpen die als gevolg van looizuur verkleurd zijn kunnen in veel gevallen hun oorspronkelijke kleur terug gegeven worden door ze te behandelen met Oxaalzuur.
Lijnolie is een van de meest bekende oliesoorten en wordt dan ook te pas en te onpas gebruikt. Hoewel Lijnolie prima impregnerende eigenschappen heeft kent het ook een aantal nadelen. Zo vergeeld het op redelijk korte termijn en wordt het bij gebruik buiten op termijn zwart. Dat laatste wordt zichtbaar als zwarte plekjes in het hout die steeds groter en meer worden tot het oppervlak volledig zwart is. Zeker in het beginnende stadium lijkt dit erg veel op het hierboven beschreven probleem maar dat is het dus niet.
Helaas is het zwart worden een eigenschap van Lijnolie. De enige oplossing voor dit probleem is dan ook de lijnolie volledig verwijderen en overstappen op een ander product zoals Verbeterde houtolie
