Het zwart worden kan verschillende oorzaken hebben. Hieronder treft u de meest voorkomende aan.

1. vuil uit de lucht

In veel gevallen is het zwart worden het gevolgd van vuil uit de lucht dat zich af zet op het hout. Met name de horizontale vlakken (bovenzijde tafel bijvoorbeeld)  worden dan het eerst vies. Doordat geoliede houten voorwerpen over het algemeen wat ruwer zijn dan oppervlakken die voorzien zijn van een vernislaag blijft het vuil op geoliede oppervlakken vaak ook iets sneller achter waardoor dat dus ook sneller vies zal worden. Grovere houtsoorten zoals bijvoorbeeld Eiken hebben hier uiteraard ook sneller last van dan hele dichte houtsoorten.

1. Oplossing

De oplossing voor dit probleem zal duidelijk zijn: gewoon schoonmaken. Dat gaat het beste met Lijnoliezeep. Niet alleen omdat Lijnoliezeep een zeer goede reiniger is maar ook omdat Lijnoliezeep de bestaande oliefilm niet aantast maar juist aanvult. Daardoor blijft de oliefilm langer in tact en heeft u dus minder onderhoud dan wanneer u met moderne schoonmaakmiddelen aan de slag gaat.

2. Langdurige water-belasting

In tegenstelling tot een vernislaag en ook in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt is een oliefilm niet geheel waterdicht. Een vernislaag is een soort afsluitende plastic zak terwijl u een oliefilm mag vergelijken met een moderne regenjas. Als het regent blijft het water buiten maar er kan wel vocht-transport door de laag heen plaatsvinden. Dat gaat prima als u de regenjas aan heeft en deze dus voor het grootste gedeelte verticaal is waardoor het water er snel vanaf kan lopen. Als u van hetzelfde materiaal echter een vijver maakt en die vol water zet zult u zien dat er op den door toch water door de regenjas heen sijpelt. En zo werkt het ook met een olie-afwerking. Als er maar lang genoeg water op blijft staan kan het voor komen dat er toch water in het oppervlak terecht komt. Over het algemeen geen probleem want als de zon weer gaat schijnen verdampt het ingedrongen water vanzelf ook langzaam en lost het probleem zichzelf dus op. Als er echter te lang water onder de oliefilm blijft zitten, bijvoorbeeld omdat het erg regenachtig is of omdat de tuinstoel op een vochtige plaats onder een boom staat of iets dergelijks dan kan het zijn dat er ondanks een goede behandeling toch "het weer in hout" komt. Het hout blijft op die plaats dan te lang nat en wordt langzaam aangetast. Ook hier geldt dat grove houtsoorten sneller last hebben van dit euvel omdat daar eenvoudigweg langer water in de poriën blijft staan dan bij compacte houtsoorten. Spinthout neemt veel makkelijker water op dan kernhout zodat spint ook sneller zal worden aangetast. Bovendien is dat vaak ook sneller zichtbaar omdat spint bij de meeste houtsoorten lichter van kleur is waardoor donkere vlekken extra snel opvallen. Buitentafels die keurig waterpas staan en waarbij het water dus lang op het oppervlak blijft staan hebben hier extra last van. Het water dat op het oppervlak blijft staan werkt bovendien als een soort vergrootglas voor de zon waardoor de oliefilm ook nog eens extra belast wordt.

2. Oplossing

Door het oppervlak regelmatig te voorzien van een nieuw laagje olie houdt u de bescherming zo goed mogelijk in tact. Voor het overige kan het schelen om te zorgen dat het oppervlak minder lang nat blijft (de stoel misschien schuin zetten als u hem niet gebruikt of niet onder de natte, donkere boom laten staan). Vaak kunnen reeds zwart geworden houten oppervlakken worden hersteld door:

1. Het oppervlak kaal te maken
2. De kleur te herstellen met Oxaalzuur
3. Het oppervlak te behandelen met een anti-schimmelproduct om de kans op herhaling te verkleinen
4. Afwerken met olie

3. Te vroeg afgewerkt

Hout dat niet kunstmatig gedroogd is of onder vochtige omstandigheden wordt bewaard kan relatief veel water bevatten. Als dergelijk, te nat, hout wordt afgewerkt wordt het water in het hout opgesloten. Het hierboven genoemde regenjas-effect zorgt ervoor dat het vocht op den duur toch kan verdampen maar als de hoeveelheid vocht te groot is dan duurt het verdampen ook  lang en er aantasting ontstaan. Als vervolgens op zo'n vochtig afgewerkt oppervlak ook de zon nog eens lekker kan schijnen ontstaan onder de oliefilm een soort mini-broeikasjes waarin het vochtig én warm is en waar het dus voor schimmels goed toeven is zodat ze spontaan kunnen gaan groeien met zwarte verkleuring tot gevolg.

3. Oplossing

Zorg dat uw werkstuk altijd voldoende droog is alvorens het af te werken en meet bij voorkeur het vochtigheidspercentage. Er zijn al eenvoudige vochtmeters te koop voor slechts een paar tientjes.

4. Reeds aanwezige schimmel-sporen in het hout

Bomen groeien in het bos en veel houtsoorten bevatten dan ook van nature schimmelsporen. De stukken die van nature geen schimmelsporen bevatten worden in de zagerij maar al te vaak besmet doordat er ergens in de buurt planken of balken liggen die wél besmet zijn. Als planken goed worden gedroogd en in een droge omgeving komen te wonen wordt er geen aantrekkelijk klimaat geschapen voor die sporen en blijven die gewoon slapen tot het moment dat de omstandigheden veranderen. Hoewel ze er dus wel zitten ziet of merkt u daar verder niets van. Als het materiaal vochtig wordt ontstaat een gunstig klimaat voor de sporen en beginnen deze te groeien. U ziet dan zwarte plekjes of soms zelfs echt blauwe verkleuringen. Het effect van de schimmels is dat er makkelijker water vast wordt gehouden waardoor het proces in gang gehouden wordt en er op den lange duur rot op zal treden. Sommige stukken bevatten meer en actievere sporen dan andere. Met name spinthout is vaak gevoeliger voor dit soort verkleuringen dan kernhout en natuurlijk gedroogd hout is over het algemeen vatbaarder dan kunstmatig gedroogd hout.

Zolang het materiaal keurig droog blijft is er niets te zien en is dus ook niet te voorspellen of de sporen zichtbaar zullen worden. Dampopen systemen zorgen er voor dat het hout kan blijven ademen maar zorgt er ook voor dat het hout in natte tijden vochtiger kan worden waardoor een oliebescherming nooit volledig tegen deze schimmels beschermd. Naast water blijkt in uitzonderlijke gevallen olie en zelfs vernis een aanvaardbare voedingsbodem voor sporen te zijn. De oorzaak ligt in dit geval dus gewoon in het materiaal van het werkstuk.

4. Oplossing

Dit probleem is helaas niet altijd op te lossen omdat het probleem in het materiaal zelf zit. In een deel van de gevallen helpt het om het oppervlak met een schimmeldodend middel zoals bijvoorbeeld alcohol te behandelen. Dergelijke producten zijn in veel bouwmarkten verkrijgbaar. Wij kiezen er voor om standaard geen schimmeldodende middelen in onze oliën op te nemen om deze zo natuurvriendelijk en veilig mogelijk in gebruik te houden.

Door ervoor te zorgen dat het hout zo droog mogelijk blijft of steeds goed kan drogen wordt de omgeving voor de schimmels zo ongunstig mogelijk gemaakt en zullen deze niet of trager groeien. Een goede constructie en ventilatie is dan ook van groot belang.

5. Looizuur

Verschillende houtsoorten, waarvan Eiken wel de meest bekende is, bevatten Looizuur. Een chemische stof die met van alles en nog wat reageert. Daardoor verkleuren deze houtsoorten zodra ze in contact komen met water, ijzer en nog veel meer stoffen. Eiken is dus een van de houtsoorten die zeer gevoelig is voor verkleuring en doordat het ook nog eens relatief grof van structuur is is het ook nog eens extra gevoelig voor de hierboven genoemde andere redenen van verkleuring.

5. Oplossing

Ook hier geldt dat het probleem helaas niet altijd is op te lossen omdat de oorzaak in het materiaal zelf gelegen is. In een deel van de gevallen helpt het om het oppervlak een aantal keren goed uit te wassen om zoveel mogelijk looizuur uit te spoelen alvorens het afgewerkt wordt. Voorwerpen die als gevolg van looizuur verkleurd zijn kunnen in veel gevallen hun oorspronkelijke kleur terug gegeven worden door ze te behandelen met Oxaalzuur.

6. Lijnolie

Lijnolie is een van de meest bekende oliesoorten en wordt dan ook te pas en te onpas gebruikt. Hoewel Lijnolie prima impregnerende eigenschappen heeft kent het ook een aantal nadelen. Zo wordt het op redelijk korte termijn geel en wordt het bij gebruik buiten op termijn zwart. Dat laatste wordt zichtbaar als zwarte plekjes in het hout die steeds groter en meer worden tot het oppervlak volledig zwart is. 

6. Oplossing

Helaas is het zwart worden een eigenschap van Lijnolie. De enige oplossing voor dit probleem is dan ook de lijnolie volledig verwijderen en overstappen op een ander product zoals Verbeterde houtolie