Helaas worden er vaak verkeerde producten gebruikt voor het afwerken van houten voorwerpen. Dat is bijzonder vervelend voor degene die het heeft aangebracht want die heeft een oppervlak dat niet aan zijn verwachting voldoet en het is evenzo vervelend voor de fabrikant omdat zijn product daardoor een slechte naam krijgt. Als het daadwerkelijk een slecht product is dan is dat uiteraard niet erg maar evenzo vaak betreft het een prima product dat echter bedoeld is voor een hele andere toepassing. Oftewel vers gemaakte Vanillevla is een geweldig product maar niet om banden mee te plakken...

Op deze pagina proberen we u daarom wat achtergrond kennis en olie advies mee te geven om een juiste beslissing te kunnen nemen voor uw project. Uiteraard kunnen we u lang niet alles vertellen op één pagina dus wie écht het naadje van de kous wil weten neemt deel aan een van onze oliedagen maar we hopen u hiermee toch enigszins op weg te helpen. Heeft u na het doorlezen hiervan toch aanvullend olie advies nodig voor uw specifieke project? Stuur dan gerust een mailtje naar info@hout-olie.nl zodat we u verder kunnen helpen bij het maken van de juiste keuze!

U heeft een houten oppervlak dat afgewerkt moet worden zodat de vraag is: "wat smeren we er op?" Zoals hierboven al even vermeld, zijn er heel veel leuke producten maar zijn niet alle producten overal even geschikt voor. Om tot de juiste keuze te komen moeten we dus de eisen die u aan het oppervlak stelt zoveel mogelijk overeen gaan laten komen met de eigenschappen van de verschillende producten. Zo zult u aan de afwerking van de ruwe tuinschutting hele andere eisen stellen dan aan uw nieuw gemaakte met wortelnoten gefineerde dressoir voor in de woonkamer.

Als u ons vraagt waarmee u uw werkstuk af moet werken, stellen wij de ogenschijnlijk vreemde maar zeer wel onderbouwde tegenvraag: "Waaróm wilt u uw werkstuk afwerken?". Veel mensen kijken ons wat schaapachtig aan als we die vraag stellen dus schaam u niet als het niet direct duidelijk is; we leggen het u zo uit.

Als u eens even goed nadenkt over deze vraag zouden een paar antwoorden, afhankelijk van uw werkstuk, bijvoorbeeld kunnen zijn:

• Omdat ik het wil laten glanzen.
• Omdat ik het wil beschermen tegen vuil.
• Omdat ik het wil conserveren en dus voorkomen dat het gaat rotten.
• Omdat ik het mooi wil houden.
• Of misschien zegt u wel: eigenlijk wil ik het helemáál niet afwerken want ik wil het hout zo natuurlijk mogelijk houden maar als ik niets doe wordt het in het gebruik zo smoezelig.

Als we het antwoord op die vraag weten dan hebben we al een beetje idee in welke richting we de meest geschikte producten moeten gaan zoeken. Wilt u een zo hoog mogelijke glans dan gaan we richting vernis of misschien wel politoeren omdat dat de sterke punten van die afwerkingen zijn. Wilt u echter vooral impregneren om houtrot te voorkomen en is glans minder of niet van belang dan zijn olieproducten veel geschikter.

We weten dus al wel iets maar nog niet alles zodat onze volgende vraag is: "Komt het werkstuk binnen of buiten te wonen?". Voor een stuk dat binnen komt te staan kunnen we ook materialen toepassen die niet weerbestendig zijn maar bijvoorbeeld wel een hoge glans geven. Voor producten die buiten staan is daarentegen de weerbestendigheid van de afwerking wél van groot belang.

Volgende vraag die we u stellen: "Hoeveel glans wilt u?" Wilt u een hoge glans dan zullen we naar een product moeten zoeken waarmee we, in combinatie met de juiste voorbereiding, een volledig glad oppervlak kunnen maken. Wilt u juist een zijdeglans of een volledig matte uitstraling dan zijn ook producten die een minder glad oppervlak geven maar misschien wel beter impregneren beter geschikt.

Tot slot nog de vraag: "Welke overige eisen stelt u verder nog aan het oppervlak?" Antwoorden daarop zouden bijvoorbeeld kunnen zijn:

• Ik wil dat het eenvoudig onderhouden kan worden.
• Ik wil dat het voedselveilig is want ik wil er mijn baby-rammelaars of mijn broodplanken mee afwerken en ik wil uiteraard geen chemische rommel op mijn boterhammetje pindakaas of in de mond van onze kleine.
• Ik wil dat het oppervlak zo min mogelijk vergeelt. Van veel afgewerkte producten weet ik namelijk dat die na een paar jaar volledig geel en doods geworden zijn.
• Ik wil dat het spul zo min mogelijk ruikt want ik werk in onze logeerkamer en vaak stinkt het hele huis een week lang naar de verf.
• Ik wil een sneldrogend product zodat ik snel verder kan met mijn werk zonder dat ik last van stof heb.
• en zo zijn er nog een heel aantal eisen die u aan het oppervlak zou kunnen stellen.

Zoals gezegd kunnen we u niet op één web-pagina álles vertellen over afwerktechnieken. Laten we de vraag echter nu eens van de andere kant bekijken en inventariseren welke soorten producten er globaal zijn en wat daarvan de voor- en nadelen zijn. Als we alle producten die gebruikt worden om hout "blank" af te werken (we kijken dus niet naar verf en beits) in een paar categorieën in moeten delen zien we dat er eigenlijk maar een paar soorten overblijven, te weten:

• Producten die één of meer soorten olie als belangrijkste grondstof hebben. De olie producten..
• Producten die één of meer soorten was als belangrijkste grondstof hebben. De was producten.
• Producten die één of meer soorten hars als belangrijkste grondstof hebben. De vernissen.
• Overige producten zoals bijvoorbeeld houtzeep, schellak (is geen hars) en dergelijke

Laten we eens kijken wat de voor- en nadelen van deze categorieën zijn.

Olie producten

Eén van de belangrijkste eigenschappen van olie is dat het ín het hout trekt. Bovendien zijn de meeste oliesoorten waterafstotend. Conclusie is dus dat als we hout goed impregneren met olie dat er dan geen water meer in kan en we dus het rotten voorkomen. Daarbij is het natuurlijk ook zo dat hoe dieper we de olie in het hout weten te krijgen en dus hoe dikker de olielaag in het hout, hoe beter de bescherming zal zijn. We hoeven u dus nu waarschijnlijk niet meer uit te leggen dat de "wonderproducten" die je maar één keertje dun op je tuinmeubelen hoeft te smeren voor een uitstekende bescherming tegen weersinvloeden misschien toch niet zo "wonderig" zijn. Als u een serieuze bescherming wilt zult u het hout dus ook serieus moeten impregneren... 

Voordelen van een olie-afwerking zijn dus het waterafstotend karakter (ook leuk voor vloeren binnen) en het feit dat we daar het hout mee kunnen conserveren. Zoals altijd zitten er echter ook een paar mogelijke nadelen aan pure olie producten. Doordat olie namelijk ín het hout trekt blijft er aan het oppervlak dus niet zo heel veel meer over. Het hout zelf is dus wel beschermd maar op het oppervlak zit normaliter maar een dun filmpje dat relatief snel wordt afgebroken door het zonlicht of door slijtage met als gevolg dat het oppervlak verweert en grijs wordt. Is dat erg? Het antwoord op die vraag mag u zelf invullen en hangt af van wat u mooi vindt. Het hout is wel prima geconserveerd maar het ziet er na verloop van tijd niet nieuw meer uit. Wilt u dat het hout er lange tijd keurig bruin uit blijft zien dan is een pure olie-afwerking dus minder geschikt voor het oppervlak; vindt u het grijze wel mooi en vindt u vooral het impregneren van belang dan is een puur olie-product een uitstekende keuze.

Olie geeft dus een uitstekende bescherming tegen vocht en vuil maar geeft (in zijn algemeenheid) geen echt glanzend en glad oppervlak. Het onderhoud is echter eenvoudig omdat nieuwe olielagen aangebracht kunnen worden zonder het oppervlak eerst uitgebreid te hoeven voorbewerken.

Was producten

Er zijn, net als bij olie, ook enorm veel soorten was die ook allemaal verschillende eigenschappen hebben maar globaal gezien hebben de meeste wassoorten die in de handel zijn de volgende leuke eigenschappen:

• Makkelijk aan te brengen. Aanbrengen, in laten drogen, oppoetsen , klaar (nieuw werk heeft wel een aantal lagen nodig).
• Makkelijk te onderhouden. Niet schuren, eenvoudig een nieuw laagje aanbrengen, laten drogen, oppoetsen, klaar.
• Redelijk prettige geur.
• In meer of mindere mate waterafstotend, afhankelijk van de gebruikte soort was.

Maar ook aan was zitten uiteraard nadelen zoals bijvoorbeeld het feit dat de meeste wassoorten slechts zeer beperkt weerbestendig zijn. Als er een druppeltje op valt dan kunnen we dat wel snel wegvegen zonder dat het direct in het hout trekt maar zetten we een was-oppervlak in weer en wind dan is de levensduur helaas maar heel beperkt. Kortom: was is dus vooral een gemaksproduct en met name geschikt voor binnen-toepassingen. Door de juiste wijze van opboenen te kiezen kunnen met was zowel zijdeglans (boenen met een borstel) als redelijk hoogglanzende oppervlakken (boenen met panty's) worden verkregen.

 Was geeft dus een matige bescherming maar is daarentegen wél heel eenvoudig en met weinig werk te onderhouden.

Vernissen

De basis van de soorten vernis bestaat uit natuurlijke of kunstmatig gemaakte soorten hars. Natuurlijke hars wordt gewonnen uit sap van bomen en is beschikbaar in een heel aantal soorten met evenzovele verschillende eigenschappen. Kunstmatige harssoorten worden in fabrieken gemaakt middels chemische processen. Gezamenlijke eigenschap van harsen is dat je er een mooie film mee kunt maken die op het hout gelegd kan worden waardoor het hout (vrijwel) wordt afgesloten van de buitenlucht. Bovendien geven veel harsen een hoge glans en is de film na volledige droging veelal hard en slijtvast. Vernis is dus eigenlijk een soort hele stevige (al dan niet natuurlijke) plastic zak die we om het hout heen spannen. Zolang de vernis-film (het plastic zakje) in tact is kan er geen water of viezigheid in het hout dringen en hebben we dus het hout keurig beschermd. Bovendien kunnen we met vernis ook de gewenste glans maken én is het ook nog eens (meer of minder) slijtvast. "Wat wil een mens nog meer?" zou je denken. En jawel, ook aan vernissen zitten een paar nadelen. Zo vindt niet iedereen het "plastic-achtige" uiterlijk even mooi. Het hout wordt weliswaar keurig beschermd maar alleen zolang het 'plastic zakje' heel blijft. Komt er een gaatje in 'de plastic zak' dan kan er water binnendringen dat onder de film in het hout trekt en daar het hout aantast én de rest van de film los zal drukken met een lelijk en onbeschermd oppervlak tot gevolg. En als we het zover hebben laten komen dan is het onderhoud redelijk wat werk omdat we dan eerst de oude laag met geweld (schuren, branden, schrapen) van het hout af zullen moeten zien te krijgen voordat we een nieuwe beschermlaag aan kunnen gaan brengen.

Vernis geeft dus een uitstekende bescherming zólang de film maar in tact is maar als de film eenmaal kapot is dan hebben we een boel werk om het oppervlak weer netjes beschermd te krijgen.

Overige producten

Naast bovengenoemde hoofdcategorieën zijn er nog een aantal producten die lastig te vangen zijn zoals bijvoorbeeld houtzeep, schellak en oliesoorten met speciale eigenschappen. U vindt daarover op deze site geen informatie maar we kunnen u daar uiteraard wel meer over vertellen als u dat mocht willen.

Het antwoord op de eerste vraag: "Waar moet ik mee afwerken?" wordt dus sterk beïnvloed door de eisen die u aan het werkstuk stelt. Is glans voor u belangrijk dan komt u al snel bij was of vernis uit. Komt het werkstuk buiten te wonen dan valt was dus af en blijft een vernis over. Vindt u daarentegen de water- en vuilafstotende eigenschappen het belangrijkst dan zou olie of vernis een goede keuze kunnen zijn. Vindt u het prettiger om het werkstuk af en toe even kort te onderhouden dan dat u het oppervlak steeds serieus moet gaan schuren dan komt u vanzelf bij een olieafwerking terecht.

Zoals eerder aangegeven is de tekst hierboven uiteraard slechts heel globaal maar we hopen u toch enigszins op weg geholpen te hebben om een gedegen keuze voor uw werkstuk te kunnen maken. Toch nog aanvullend olie advies nodig? Stuur dan even een mailtje naar info@hout-olie.nl we helpen u graag!